Ultradźwięki to fale dźwiękowe o dużej częstotliwości, od 1 do 3 MHz. Zasada działania zabiegów ultradźwiękowych opiera się na wysyłaniu do ludzkich tkanek sygnałów, które działają mechanicznie, diatermicznie i chemicznie. Zabieg stymulacji komórkowej ultradźwiękami ma szerokie zastosowanie w fizjoterapii oraz kosmetologii. Efekty zabiegów ultradźwiękowych to m.in. osiąganie efektu przeciwbólowego , zmniejszanie stanów zapalnych skóry, gojenie tkanek , rozluźnianie napięcia mięśniowego, zmniejszanie obrzęków, a także zmniejszanie trądziku, blizn i zmarszczek. Szerokie wskazania do terapii ultradźwiękowej sprawiają, że ta metoda terapii jest wykorzystywana do celów terapeutycznych i estetycznych. Szczególnie cenione jest zwłaszcza przeciwbólowe działanie ultradźwięków. Liczne zalety zabiegów i skuteczne uzyskiwanie efektów terapeutycznych sprawiają, że zabieg jest polecany w przypadku wielu schorzeń i dolegliwości. Skuteczność zabiegów ultradźwiękowych zależy od ich prawidłowego wykonania, dobrania odpowiedniego czasu i częstotliwości terapii, a także od używanego sprzętu. Przed rozpoczęciem sonoterapii należy upewnić się, że nie występują żadne przeciwwskazania dla zabiegów. Czas trwania zabiegu ultradźwiękowego waha się od 1 minuty do 15 minut.
Określeniem "ultradźwięków" nazywane są fale dźwiękowe o tak dużej częstotliwości, że są one niesłyszalne dla człowieka. Ultradźwięki posiadają częstotliwość od 1 do 3 MHz, podczas gdy górna granica częstotliwości słyszalnych przez człowieka wynosi 20 kHz. Zabieg z zastosowaniem takiego bodźca fizykalnego jest nazywany mianem nadźwiękawiania lub sonoterapii. Zasada działania ultradźwięków w celach terapeutycznych obejmuje wysyłanie do ludzkich tkanek (komórek i przestrzeni międzykomórkowej) sygnałów o wysokiej częstotliwości. Sonoterapia może być również stosowana pod wodą, głowica jest wówczas zanurzona wraz z obszarem poddawanym zabiegowi. Tkanki poddawane działaniu ultradźwięków zaczynają drgać, następuje zużycie energii i wytwarzane jest ciepło. Działanie ultradźwięków można podzielić na działanie mechaniczne, diatermiczne i chemiczne:
Sonoterapia jest przeprowadzana z użyciem głowicy ultradźwiękowej o średnicy 4-10 cm. Ultrasonoterapia powinna być przeprowadzana na dużym obszarze ciała. Aby zabieg wykonany został poprawnie i przyniósł maksymalne możliwe efekty terapeutyczne, trzeba pamiętać o kilku zasadach jego przeprowadzania. Pierwszą z nich jest to, że aparaty ultradźwiękowe muszą być używane razem ze specjalnym środkiem przewodzącym ultradźwięki, czyli żelem do ultradźwięków, którego zastosowaniem jest zapobieganie zakłóceniom spowodowanym przepływem powietrza pomiędzy skórą a głowicą urządzenia. Ponadto przez cały czas trwania zabiegu głowica powinna równolegle przylegać do skóry. Sonoterapia polega na wykonywaniu ruchów przemieszczających głowicę po ciele pacjenta. Zazwyczaj są to ruchy okrężne, czyli tzw. technika labilna.
Czas trwania zabiegu ultrasonoterapii oraz częstotliwość jego wykonywania zależy od leczonego schorzenia i wielkości powierzchni, która będzie poddana zabiegowi. Czas trwania zabiegu ultradźwiękowego powinien zostać dobrany przez fizjoterapeutę lub kosmetologa, który posiada odpowiednią wiedzę i doświadczenie. W przypadku tej metody czas trwania zabiegu będzie wahał się od 1 minuty do 15 minut. Natomiasr liczba zabiegów ustalonych przez fizjoterapeutę zwykle mieści się w zakresie 3 – 15 w serii. W stanach ostrych częstotliwość terapii to zwykle codzienne zabiegi, a w stanach przewlekłych są to zabiegi co drugi dzień.
Efekty zabiegów ultradźwiękowych są bardzo szerokie, dlatego metoda ta jest często i chętnie wykorzystywana przez fizjoterapeutów do leczenia wielu dolegliwości. Ultradźwięki powodują mikromasaż tkanek, a wyzwalane podczas zabiegu ciepło stymuluje dyfuzję wewnątrz komórki. W fizjoterapii leczenie ultradźwiękami może mieć efekty takie jak:
Działanie terapii ultradźwiękowej powoduje, że jest ona stosowana nie tylko w fizjoterapii, ale również kosmetologii. Najpopularniejszym zabieg z wykorzystaniem ultradźwięków jest peeling kawitacyjny, drugim pod względem popularności jest natomiast sonoforeza. Korzyści z sonoterapii stosowanej w kosmetologii są szerokie, a zastosowanie ultradźwięków to m.in.:
Urządzenia do ultradźwięków należy wybierać biorąc pod uwagę wszystkie dane techniczne, zbiór gotowych zapisanych programów, wygodę i łatwość obsługi danego urządzenia. Niektóre aparaty ultradźwiękowe mogą również posiadać możliwość zapisania własnych programów, co przyda się w szczególności fizjoterapeutom i profesjonalnym użytkownikom, którzy wykonują terapię ultradźwiękową w swoim gabinecie. Polecamy w szczególności aparaty do ultrasonoterapii takich marek jak BARDOMED oraz I-TECH, które cieszą się dużym zaufaniem wśród fizjoterapeutów.
Zabieg ultradźwięków , tak jak każdy inny zabieg z zakresu fizykoterapii , posiada przeciwwskazania do jego stosowania. Przeciwwskazania dla terapii ultradźwiękowej to m.in.:
Należy pamiętać również o tym, że sonoterapia nie powinna być przeprowadzana bezpośrednio nad sercem oraz gruczołami płciowymi. Wykonywanie terapii ultradźwiękowej jest zabronione również u dzieci i niemowląt. W przypadku użycia aparatów ultradźwiękowych w niewłaściwy sposób, mogą mieć one negatywny wpływ między innymi na układ krążenia oraz słuch, dlatego zabieg powinien być wykonywany przez osoby posiadające odpowiednie doświadczenie i przeszkolenie. Jeśli nie występują żadne przeciwwskazania dla terapii, sonoterapia będzie bezpieczna i skuteczna.